جیوه
موضوع تحقیق : جیوه
این مقاله به نام علی یوسفی ثبت شده در اینترنت شده است
www.wikipedia.org/www.3d-web.rozblog.com/www.360darage.r98.ir/www.rozfapic.rzb.ir
محقق : علی یوسفی
دانشگاه علم و ادب نوین
سال تحصیلی 93-92
جيوه Hydrargyrum Hg :
خصوصيات فيزيكي و شيميايي
- عدد اتمي : ۸۰
- جرم اتمي : ۲۰۰,۵۹
- نقطه ذوب : C° -۳۸٫۸۳
- نقطه جوش : C° ۳۵۶٫۷۳
- شعاع اتمي : ۱٫۷۶ Å
- ظرفيت : ۲+ و ۱+
- رنگ : سفيد نقره ي
- حالت استاندارد : ميع
- چگالي : 13600
جيوه ، فلزي سنگين ، نقرهي رنگ ، يک ظرفيتي يا دو ظرفيتي است که هادي ضعيفي
بري گرما اما هادي مناسبي بري الکتريسيته میباشد و تنها فلزي است که در دمي اتاق
به حالت مايع است ( مايعي مات و درخشان ). جيوه براحتي و تقريبا" با تمامي
فلزات معمولي از جمله طلا و نقره آلياژ میسازد، ( بجز آهن ) که به هر کدام از ين آلياژها ملغمه ( amalgam ) میگويند.
اين عنصر داري انبساط حرارتي حجمي ثابتي میباشد، واکنش پذيري آن نسبت به روي و کادميم کمتراست و جيگزين هيدروژن اسيدها نمیشود.
کاربردهــــــا
بيشترين کاربرد جيوه در ساخت مواد شيمييي صنعتي و کاربردهي برقي و الکترونيکي است. علاوه بر ينها از جيوه در دماسنجها بخصوص بري حرارتهي بالا مورد استفاده قرار میگيرد. چون بهآساني با طلا توليد آمالگام میکند، بري تهيه طلا از سنگ معدن مورد استفاده قرار میگيرد. ز جيوه علاوه بر دماسنجها در فشارسنجها ، پمپهي انتشار و بسياري وسيل آزميشگاهي ديگراستفاده میگردد. نقطه سه گانه جيوه – 8344/38- درجه سانتيگراد – نقطه ثابتي است که بعنوان معيار در مقياسهي بينالمللي حرارتي ( ITS-90 ) بکار رفته است. از جيوه گازي در لامپهاي بخار جيوه و تابلوهي تبليغاتي استفاده میشود.
ترکيبات
مهمترين نمکهي آن عبارتند از:
·1 کلريد جيوه – که بسيار خورنده ، پاليش شده و بهشدت سمي است.
·2 کلريد mercurous – کالومل بوده و هنوز هم گاهي اوقات در پزشکي کاربرد دارد.
3 فولمينات جيوه – يک چاشني که در مواد انفجاري کاربرد وسيعي دارد.
4 سولفيد جيوه که از آن در ساخت شنگرف که رنگدانه مرغوبي بري رنگسازي است، استفاده میشود.
هشدارهـــــــــا
جيوه در هر دو حالت گازي و ميع بهشدت سمي است. اگر ين فلز سنگين و سمي خورده شود، منجر به ضيعات مغزي و کبدي میشود. به همين علت ، امروزه در دماسنجهيي که فقط به منظور اندازه گيري درجه حرارت آب
و هوا ساخته شدهاند، از الکل رنگيزه دار
استفاده میشود؛ نقطه جوش الکل از هر دمي طبيعي در زمين بيشتر است.
جيوه ماده سمي بسيار خطرناکي است که بهآساني از طريق بافتهي پوستي ، تنفسي و
گوارشي جذب میشود. يکي از موارد مسموميت با جيوه به حساب میيد. جيوه ، سيستم
عصبي مرکزي را مورد تهاجم قرار داده و تاثيرات بسيار بدي روي دهان ، لثه و دندان
میگذارد.
تماس با مقدار زياد جيوه و در مدت طولاني باعث آسيبهي مغزي و در نهيت منجر به
مرگ خواهد شد. هويي که در دمي اتاق با بخار جيوه اشباع شده باشد، به رغم نقطه جوش
بالا بسيار سمي است ( خطر در دماهي بالاتر افزيش میيابد )؛ بنابرين با ين عنصر
بيد در نهيت دقت رفتار شود. لازم است ظروف جيوه بصورت مطمئن پوشيده شوند تا از
سررفتن يا تبخيرآن جلوگيري شود. حرارت دادن جيوه يا ترکيبات آن هميشه بيد بوسيله
هواکشهي مناسب و قوي انجام شود؛ بعضي اکسيدهي آن میتوانند به جيوه عنصري تجزيه
شوند که سريعا" تبخير شده و ممکن است ديده نشوند
ضرر هاي جيوه بري سلامتي انسان
جيوه جذب شده توسط ريه وارد خون میشود و در اندام هي مختلف مثل کليه ، مغز و کبد توزيع میشود. جيوه اثراتي نيز بر قلب دارد و با افزيش پراکسيد هيدروژن باعث از بين رفتن گلوتاتيون میشود. و با اثر بر روي پراکسيون ليپيد باعث عوارض قلبي میشود. جيوه میتواند نوزادان را هنگامي که از شير مادر تغذيه میکنند تحت تاثير قرار دهد.
جيوه به راحتي هيدروليز ميشود وبه نمک بازيک که کم و بيش نا محلول است تبديل مي شود. تمام املاح محلول جيوه سمي است
محلوليت املاح مرکوريک
املاح محلول: استات، کلرور سيانور ، فلئورور ، نيترات ، سولفات ،
املاح کم محلول: برومور،
املاح نا محلول: ارسنيات ، کرومات ، يدور ، اگزالات، اکسيد ، فسفات، سولفو سيانور (تيو سيانات )، سولفور
جيوه در اسيد کلريدريک و اسيد سولفوريک رقيق نامحلول است ولي در اسيد نيتريک و اسيد سولفوريک گرم و غليظ حل مي شود.
جیوه را از زمان های بسیار قدیم در چین و هند می شناختند و آن را در گورهای مصریان که 3500 سال پیش ساخته شده پیدا کرده اند. در بعضی نقاط به صورت قطره از سنگ های معدنی ترشح می شود . سنگ معدن اصلی جیوه سولفید جیوه (HgS) معروف به سینابار است.فلز جیوه از حرارت دادن این سولفید آزاد می شود. (HgS + O2 ........> Hg + SO2 (g
جیوه تنها فلزی است که در حرارت معمولی به حالت مایع است هر چند گالیم هم در29.8 درجه ذوب می شود. جیوه به رنگ سفید نقره و رخشنده 13.6 مرتبه از آب سنگین تر است . در حدود 39- درجه به صورت جسم محکم و شکننده ای منجمد می شودو در حدود 357 درجه به جوش می اید . جیوه در ستون الکتروشیمی عناصر خیلی پایین تر از هیدروژن قرار دارد. بنابراین بیشتر فلزها آنرا از محلول نمکش خارج می کنند (جای گزینی ). کاهنده ی بسیارضعیفی است و کاهلی و کمی استعدادش را برای ترکیب با اکسیژن و ناتوانی برای جایگزینی هیدروژن اسیدهای غیراکسیدکننده به همین حساب می گذارند. با وجود این اسید نیتریک و اسید سولفوریک گرم و غلیظ طی یک واکنش اکسیداسیون و کاهش با جیوه نیترات جیوه (II) و سولفات جیوه (II) می دهند. آلیاژ جیوه را با یک یا چند فلز دیگر را ملقمه می نامند و جیوه با بیشتر فلزها غیر از آهن و پلاتین ملقمه می دهد.ملقمه ای از قلع و نقره و روی با جیوه برای پر کردن دندان به کار میرود. این ملقمه وقتی تازه تهیه شده باشد نرم است و به راحتی می توان در سوراخ دندان فشردولی بعد از مدت کوتاهی سخت می شود.
ترکیب های جیوه: جیوه دو دسته ترکیب تشکیل می دهد که در یکی از انها حالت اکسیداسیون 1+ و در دیگری 2+ است.
کلرید جیوه(I) : جسمی است جامد و سفید با فرمول مولکولی Hg2 Cl2 در آب غیر محلول و در پزشکی به نام کالومل به عنوان ملین مصرف می شود در اثر تابش اشعه ی آفتاب کم کم به جیوه و دی کلرید جیوه (II) تغییر می یابد. Hg2 Cl2 .......> HgCl2 + Hg
نیترات جیوه( I) : Hg2 ( NO3 )2 در آب کمی محلول است اگر یون کلرید به ان اضافه کنند کلرید جیوه (I) ته نشین می شودآمونیاک با این رسوبواکنش می دهد و جسم غیر محلولی به فرمول Cl-Hg-NH2 و یک اتم جیوه به صورت ذرات سیاه پراکنده می شود و مخلوط این دو جسمی خاکستری رنگ می دهد که وسیله ی شناسایی یون++Hg2 است. Hg2 Cl2 + 2NH3 ........> H2 N_ Hg_ Cl(S) + Hg(S) + NH4 Cl
احتیاط کنید : جیوه بخار جیوه و تمام نمک های محلول جیوه به شدت سمی هستند . سفیده ی تخم مرغ و شیر را می توان به عنوان پادزهر به کار برد زیرا آلبومین های تخم مرغ و شیر با جیوه البومینات جیوه می دهند که غیر محلول است. مصرف کالومل به دلیل بسیار کم محلول بودن آن به دستور پزشک خطرناک نیست.
کلرید جیوه ی (II) : معمولا بی کلرید جیوه یا سوبلیمه فاسدکننده نامیده می شود.فرمول آن Hg Cl2 است بلورهای سفیدی می دهد که می توان در اثر تصعید کردن تصفیه کرد البته بسیار شدید سمی است.
اکسید جیوه (II) Hg O_ به عنوان گند زدا و به نام رسوب سرخ ( Red Precipitate ) مصرف می شود.سولفور تصعید شده ی جیوه (Hg S (II به صورت جسم سرخ رنگی به نام شنگرف برای رنگ کردن کشتی ها به منظور جلوگیری از چسبیدن صدف ها به دیوار آنها به کار می رود.
کاربردهــــــا
- بیشترین کاربرد جیوه در ساخت مواد شیمیایی صنعتی و کاربردهای برقی و الکترونیکی است.
· · علاوه بر اینها از جیوه در دماسنجها بخصوص برای حرارتهای بالا مورد استفاده قرار میگیرد.
· · چون بهآسانی با طلا تولید آمالگام میکند، برای تهیه طلا از سنگ معدن مورد استفاده قرار میگیرد.
· · از جیوه علاوه بر دماسنجها در فشارسنجها ، پمپهای انتشار و بسیاری وسایل آزمایشگاهی دیگراستفاده میگردد.
· · نقطه سه گانه جیوه – 8344/38- درجه سانتیگراد – نقطه ثابتی است که بعنوان معیار در مقیاسهای بینالمللی حرارتی ( ITS-90 ) بکار رفته است.
· · از جیوه گازی در لامپهای بخار جیوه و تابلوهای تبلیغاتی استفاده میشود.
· · کاربردهای متنوع جیوه : سویچهای جیوه ای ، حشره کشها ، آمالگامها/ داروهای دندان ، باتریهای جیوهای برای تولید هیدروکسید سدیم و کلر ، الکترود در برخی انواع الکترولیز ، باتریها ( پیلهای جیوهای ) و کاتالیزورها.
نشانههای تماس با جیوه
نشانههای اولیه
- تاری دید
- تحریک پذیری
- سوزش، خارش پوست
- التهاب لثهها
- زخمی شدن دهان
- راه افتادن آب دهان
نشانههای بعدی
- بی حسی و سوزش
- لرزش یا ترمور
- فقدان هماهنگی
- اُفت بینایی و شنوایی
- تنگی نفس
افراد در معرض خطر
- کودکان و به ویژه در دوران جنینی
- جمعیتهایی که مرتب ماهی و غذاهای دریایی مصرف میکنند.
- دندانپزشکان
- کارگران کارخانههایی که در محل کار با جیوه روبرویند.
درمان
قطع فوری تماس، درمانهای حمایتی و درمان با ترکیبات کلیتور (شلاتور)، راههای اصلی درمان مسمومیت با جیوه میباشند. جیوه فلزی با کلیتورها واکنش نمیدهد، معذلک حدود ۸۰٪ جیوه فلزی در بدن به Hg+۲ اکسید شده و به کلیتورها جواب میدهد. در مقایسه با سایر فلزات سنگین، استفاده از EDTA در درمان مسمومیت با جیوه، نسبت به ترکیبات دارای گروه سولفیدریل از اهمیت زیادی برخوردار نیست. ترکیبات منو تیول مانند گلوتاتیون، سیستئین، پنی سیلامین و مشتق N-استیله آنها قادر به حذف جیوه از پروتئینها و مولکولهای زیستی میباشند. ترکیبات دی تیول مانند BAL (I,II دی مرکاپتوپروپانول) یا DMSA (دی مرکاپتوسوکسینیک اسید) با ایجاد یک ساختار ۵ ضلعی محکم، به عنوان کلیتورهای مؤثر در درمان مسمومیت با جیوه کاربرد دارند.
با توجه به این که این فلز خطرناک ممکن است از طریق مغازهها، وسائلی مانند فشارسنج و ترمومتر به صورت ناخواسته در دسترس اطفال قرار گیرد، لذا لازم است اطلاع رسانی مناسب در زمینه خطرات و رعایت اصول کار با جیوه و ترکیبات آن مورد توجه بیش تری قرار گیرد.[۲۸]
لوزی خطر جیوه
چگونه ممکن است که در معرض جیوه قرار بگیریم ؟
v خوردن ماهی و حلزونهای صدفدار آلوده به متیل مرکوری
v استنشاق بخارات موجود در هوا ، کوره های زباله سوز و صنایعی که سوخت حاوی جیوه را می سوزانند .
v رها شدن جیوه در اثر امورات دندانپزشکی و مسایل درمانی پزشکی .
v استنشاق هوای آلوده محیط کار یا تماس پوستی در هنگام استفاده در محیط کار ( دندانپزشکی ، خدمات بهداشتی ، شیمیایی و سایر صنایعی که جیوه را مورد استفاه خود قرار می دهند )
چگونه جیوه روی سلامتی تأ ثیر می گذارد ؟
سیستم عصبی به کلیه فرمهای جیوه بسیار حساس می باشد. متیل مرکوری و بخارات جیوه فلزی metallic mercury زیان آور تر از سایر اشکال جیوه بوده و این امر بخاطر این موضوع می باشد که نفوذ اشکال فوق به مغز نسبت به سایر اشکال جیوه بیشتر می باشد. مواجهه با مقادیر بالایی از جیوه فلزی و جیوه آلی و غیر آلی می تواند به صورت پایدار منجر به آسیب مغز ، کلیه و سیستم رشدی جنین گردد.
تأ ثیرات جیوه روی کارکرد مغز در اثر مواجهه با این ماده می تواند منتج به نتایجی از قبیل تحریک پذیری ، ترس ، لرزش ، تغییراتی در سیستم بینایی و شنوایی و مسایل حافظه ای گردد .
تماس کوتاه مدت با مقادیر بالایی از بخارات جیوه فلزی ممکن است باعث اثراتی از قبیل صدمات ریوی ، تهوع ، استفراغ ، اسهال ،کاهش فشار خون یا کاهش ضربان قلب ، راشهای پوستی و تحریک چشم گردد .
آیا جیوه یک مادۀ سرطانزا می باشد ؟
اطلاعات در مورد سرطانزا بودن همۀ اشکال جیوه برای انسان نا کا فی می باشد . کلرید جیوه باعث افزایش چندین نوع تومور در موشهای خانگی و صحرایی و متیل مرکوری باعث ایجاد تومور کلیه در موشهای خانگی نر شده است .
آژانس حفاظت از محیط زیست ( EPA ) تعیین کرده است که کلرید جیوه و متیل مرکوری احتمالاً سرطانزای انسانی می باشند .
چگونه جیوه می تواند روی سلامتی کو دکان تأ ثیر گذار باشد ؟
اطفال و کودکان نسبت به بزرگسالان در برابر جیوه بسیار حساس تر هستند . جیوه از طریق بدن مادر به جنین انتقال یافته و قابلیت تجمع دارد . جیوه همچنین می تواند از طریق پستان مادران به کودکان شیر خواره انتقال پیدا کند . بهر حال فواید تغذیه کودکان توسط شیر مادر بسیار بیشتر از آنچه که ذکر شد می باشد .
جیوه ای که از طریق مادر به جنین می رسد دارای اثرات زیان آوری از قبیل صدمات مغزی ، عدم رشد فکری ، عدم هماهنگی ،کوری و عدم قابلیت گفتاری می باشد . در بچه های مسموم شده بوسیله جیوه امکان افزایش مشکلات سیستم عصبی و گوارشی و صدمات کلیوی وجود دارد .
چگونه خانواده ها می توانند خطرات مواجهه با جیوه را کاهش دهند ؟
· حمل و تخلیه کردن محصولات محتوی جیوه به صورت خیلی دقیق ( همانند دماسنج ها یا مهتابی ها )
· جلو گیری از انتشار بیش از اندازه جیوه در محیط
· جلو گیری از تماس کودکان با مایعات نقره ای رنگ و درخشنده
· تخلیه و دفن کردن صحیح و اصولی تجهیزات پزشکی فرسوده ای که محتوی جیوه می باشد .
· دور از دسترس کودکان نگه داشتن تجهیزات پزشکی محتوی جیوه
· دور نگه داشتن زنان آبستن و کودکان از اتاقهایی که جیوه مایع مورد استفاده قرار می گیرد .
آیا تست پزشکی وجود دارد که نشان دهد در معرض جیوه بوده ایم یا خیر ؟
تستهایی که سطح جیوه را در بدن اندازه گیری کند در دسترس مــــی باشد . نمونه های خــــون و ادرار جهت تست کردن میزان
مواجهه با جیوه فلزی و همچنین فرم غیر آلی جیوه وجود دارد و مورد استفاده واقع می شود . برای تعیین میزان متیل مرکوری ، جیوه را در خون یا موی سر جستجو و اندازه گیری می کنند . پزشک معالج می تواند نمونه ها را گرفته و به یک آزمایشگاه ارسال کند .